Torpaq, həyatını dəstəkləyən üzvi maddələr, minerallar, qazlar, mayelər və orqanizmlərin qarışığıdır. Yerin bədəni dörd əhəmiyyətli funksiyaya malik pedosferdir: bitki artımı üçün bir vasitədir; su saxlama, tədarük və təmizlənmə vasitəsi; Yer atmosferinin dəyişdiricisidir; orqanizmlər üçün bir yaşayış sahəsi; bütün bunlar, öz növbəsində, torpaqları dəyişir.Torpaq litosfer, hidrosfer, atmosfer və biosferlə əlaqələndirir. Torpağa istinad etmək üçün tez-tez istifadə edilən pedolit termini sözündən yer daşını çevirir. Torpaq minerallar və üzvi maddələrin (torpaq matrisi), eləcə də qazların (torpaq atmosferinin) və suyun (torpaq həllini) saxlayan bir gözenekli fazdan ibarətdir. Buna görə, torpaqlar tez-tez üç hissəli qatı, maye və qazlar sistemi kimi qəbul edilir.Torpaq, iqlim, relyef (yüksəlmə, oriyentasiya və ərazi yamacının), orqanizmlər və ana materialları (əsl minerallar) zamanla qarşılıqlı təsirinin məhsuludur. Bu, eroziya ilə bağlı olan qarışıqlıqları əhatə edən çoxsaylı fiziki, kimyəvi və bioloji proseslər vasitəsilə davamlı inkişafa məruz qalır. Onun mürəkkəbliyi və güclü daxili birliyini nəzərə alaraq, torpaq ekologları tərəfindən ekosistem hesab edilir.Çox torpaqlarda, torpaq zəifliyi sıxlığı 2,6 ilə 2,7 g / sm3 arasında olduqda isə 1,1 ilə 1,6 q / sm arasında quru kütlə sıxlığı (quruya daxil olan boşluqları nəzərə alaraq torpaq sıxlığı) vardır. Planetin torpaqlarından kiçik olan Pleistosendən daha yaşlıdır və heç biri qədimdir, çünki fosilləşən torpaqlar Arxean kimi arxadan qorunub saxlanılır.Torpaqşünaslığın iki əsas istiqaməti var: edofologiya və pedologiya. Edafologiya torpaqların canlılara təsiri ilə bağlıdır.Pedologiya təbiət mühitində meydana gəlmə, təsvir (morfologiya) və torpağın təsnifatına yönəlib. Mühəndislik baxımından, torpaq daha da geniş bir qaynaq konsepsiyasına daxildir, bu da qatı geoloji üstündəki digər boş materiallardan ibarətdir. Torpaq tez-tez torpaq və ya kir kimi adlanır; texniki cəhətdən, terim buraxılmış torpaq ilə məhdudlaşdırılmalıdır.. [İqlim] |