Ալբանիա (/ 忙 l 藞 藞 瑟 瑟 蓹, 蓴 藧 l- / (լսել) a (w) l-BAY-nee- 蓹; Ալբաներեն: Shqip 毛 ri / Shqip 毛 ria; Gheg Albanian: Shqipni / Shqipnia or Shqypni / Շպինյան), պաշտոնապես Ալբանիայի Հանրապետություն (Ալբանիա, Հանրապետություն եւ Շկիպա ռասի աչափը), Հարավային եւ Հարավարեւելյան Եվրոպայում գտնվող երկիր է: Այն կազմում է 28.748 քառակուսի կիլոմետր (11.100 քառակուսի կիլոմետր), եւ 2016 թ. Դրությամբ բնակեցված է 3 միլիոն բնակչությամբ: Ալբանիան միացյալ խորհրդարանական սահմանադրական հանրապետություն է, մայրաքաղաք Տիրանայում, երկրի ամենախիտ քաղաքը եւ հիմնական տնտեսական եւ առեւտրային կենտրոնը, որից հետո Durr 毛 s. Երկրի մյուս խոշոր քաղաքներն են `Վլորի ափը, Սարանդը, Շկոդը, Բարատը, Կորքը, Գիրոկաստը եւ Ֆիրերը: Ալբանիան զբաղեցնում է Բալկանյան թերակղզու հարավ-արեւմտյան մասը, որը սահմանակից է Մոնտենեգրոյին `հյուսիս-արեւմուտք, Կոսովոն` դեպի հյուսիս, Մակեդոնիան `արեւելք, Հունաստան` դեպի հարավ եւ հարավ-արեւելք: Երկիրն ունի զգալի բազմազանություն լանդշաֆտով `հյուսիսում Ալբանիայի ալպյաններից, արեւելքում գտնվող Քորաբ լեռներից, հարավային Քերաունդյան լեռներից եւ կենտրոնում Skanderbeg լեռներից: Այն գտնվում է Միջերկրական ծովի հյուսիսային ափին: Ադրիատիկ ծովը դեպի արեւմուտք եւ Իոնային ծովը դեպի հարավ-արեւելք, կազմելով Ալբանիայի ռիվիերան: Ալբանիան Օտրանտոյի նեղուցից իջած Իտալիաից 72 կմ-ից պակաս է (որը կապում է Ադրիատիկ ծովի Իոնյան ծով): Դասական ժամանակներում Ալբանիան բնակեցված էր տարբեր հին Իլլյանացի, Տրակյան եւ Հունական ցեղերի կողմից, ինչպես նաեւ մի շարք Հունական գաղութներ, Իլլարյան ափին ներսում: Մ.թ.ա. 3-րդ դարում տարածաշրջանը կցված էր Հռոմով եւ դարձավ Դալմատիայի, Մակեդոնիայի եւ Մուեզիայի գերագույն հռոմեական նահանգների մի մասը: Արբերի միասնական գաղութը հայտնվել է 1190 թ-ին, որը հաստատվել է Քրուզ քաղաքում, Բյուզանդական կայսրության մեջ գտնվող Արգոն Progon- ի կողմից: Տասներորդ դարի վերջում Չարլզ Անժուան նվաճեց Ալբանիայի տարածքները բյուզանդացիներից եւ ստեղծեց միջնադարյան Ալբանիայի Թագավորությունը, որը երկարաձգեց Դրրեսից դեպի հարավ գտնվող Բուտինտը դեպի հարավ: Օսմանյան կայսրության ներքո տասնհինգերորդ դարի կեսին ընկած ժամանակահատվածում Ալբանիայի ժամանակակից ազգը հայտնվեց Օսմանյան կայսրության եւ Բալկանյան պատերազմների փլուզումից հետո 1912 թվականին: Ալբանիայի ժամանակակից Թագավորությունը 1939-ին ներխուժել է Իտալիան, որը 1943-ին ձեւավորվեց Մեծ Ալբանիա, նախքան նացիստական գերմանական պաշտպանությունը դառնալը: 1943-ին Էնվեր Հոխայի եւ Աշխատանքի կուսակցության ղեկավարության ներքո առաջ եկավ սոցիալիստական Ժողովրդական Հանրապետություն: Երկրում կոմունիստական դարաշրջանում տարածված սոցիալական եւ քաղաքական վերափոխումները, ինչպես նաեւ միջազգային հանրության մեծ մասի մեկուսացումը տեղի ունեցավ: 1991 թ. Հեղափոխությունների արդյունքում Սոցիալիստական Հանրապետությունը լուծարվեց եւ Ալբանիայի չորրորդ հանրապետությունը ստեղծվեց: Ալբանիան ժողովրդավարական եւ զարգացող երկիր է `վերին միջին եկամուտ ունեցող տնտեսությամբ: Ծառայողական հատվածը գերակայում է երկրի տնտեսությունը, այնուհետեւ արդյունաբերական եւ գյուղատնտեսության ոլորտը: 1990 թ. Կոմունիզմի փլուզումից հետո Ալբանիան անցել է կենտրոնացված տնտեսությունից անցումային գործընթացին դեպի շուկայական տնտեսություն: Ալբանիան ունի մարդկային զարգացման բարձր ցուցանիշ եւ զբաղեցնում է 13-րդ տեղը Happy Planet Index- ում, 52-րդ տեղում `սոցիալական առաջընթացի ինդեքսով եւ կյանքի ակնկալիքի 37-րդ տեղում: Այն իր քաղաքացիներին տրամադրում է համընդհանուր առողջապահական եւ անվճար առանցքային եւ միջնակարգ կրթություն: Ալբանիան հանդիսանում է Միավորված ազգերի կազմակերպության, Համաշխարհային բանկի, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի, ՆԱՏՕ-ի, ԱՀԿ-ի, ԵԽ-ի, ԵԱՀԿ-ի եւ ԻԿԿ-ի անդամ: Դա նաեւ Եվրամիության անդամակցության պաշտոնական թեկնածու է: Ավելին, Ալբանիան հանդիսանում է Էներգետիկ համայնքի հիմնադիր անդամներից մեկը, ներառյալ Սեւծովյան տնտեսական համագործակցության կազմակերպությունը եւ Միջերկրածովյան միությունը: [ISO 4217][Մակեդոնիայի Հանրապետություն][Ionian Sea][Թրքացիներ][հռոմեական կայսրություն][Archon][Բյուզանդական կայսրություն][Միացյալ Ազգեր][Համաշխարհային Բանկ][ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն][Եվրոպայում անվտանգության եւ համագործակցության կազմակերպություն] |